Bản đồ - Aqaba

Aqaba (العقبة, ) là thành phố ven biển duy nhất của Jordan và là thành phố lớn và đông dân nhất ven vịnh Aqaba. Với vị trí ở cực nam Jordan, Aqaba là trung tâm hành chính của tỉnh Aqaba. Thành phố có dân số 148.398 người vào năm 2015 và có diện tích là 144,8 sqmi. Ngày nay, Aqaba đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của nền kinh tế Jordan thông qua các hoạt động thương mại và du lịch nhộn nhịp. Cảng Aqaba cũng phục vụ cho xuất nhập khẩu của nhiều quốc gia khác trong khu vực Trung Đông.

Vị trí chiến lược của Aqaba ở cực bắc biển Đỏ giữa châu Á và châu Phi khiến bến cảng của thành phố này trở nên hết sức quan trọng trong suốt ba ngàn năm qua.

Thành phố cổ đại tiền thân của Aqaba là Elath, trong tiếng Latinh là Aela và tiếng Ả Rập là Ayla. Vị trí đặc biệt gần với các mỏ đồng cũng giúp nơi đây trở thành trung tâm đúc và mua bán đồng vào thời đại đồ đồng đá. Aela trở thành một địa phận giám mục dưới thời Đế quốc Đông La Mã và sau đó trở thành một hiệu tòa Công giáo Latinh sau cuộc chinh phục của Hồi giáo vào năm 650 CN, năm mà thành phố bắt đầu mang tên gọi Ayla; nên gọi Aqaba xuất hiện vào cuối thời trung cổ. Trận chiến Aqaba trong cuộc cách mạng Ả Rập, khắc họa trong phim Lawrence of Arabia, kết thúc bằng chiến thắng của các lực lượng Ả Rập trước quân đội Đế quốc Ottoman.

Vị trí cạnh Wadi Rum và Petra của Aqaba tạo nên một tam giác vàng về du lịch của Jordan, tăng cường vị thế của quốc gia này trên bản đồ thế giới. Thành phố được quản lý bởi Chính quyền Đặc khu Kinh tế Aqaba, do đó biến Aqaba trở thành một thành phố đánh thuế thấp, miễn thuế, thu hút nhiều dự án lớn như Ayla Oasis, Saraya Aqaba, Marsa Zayed và mở rộng Cảng Aqaba. Các dự án này được mong chờ sẽ đưa thành phố trở thành một trung tâm du lịch trong khu vực. Tuy vậy, các hoạt động công nghiệp và thương mại vẫn phải đóng vai trò quan trọng do đây là cảng duy nhất của Jordan.

Tên gọi của thành phố thời cổ đại là Elath hay Ailath. Tên gọi này có lẽ bắt nguồn từ tên tiếng Semit của loài cây pistacia. Thành phố Eilat của Israel thời kỳ hiện đại (thành lập năm 1947), nằm ngay phía tây Aqaba, cũng đặt tên của mình dựa trên thành phố cổ. Trong thời kỳ Hy Lạp hóa, thành phố này đổi tên là Berenice, tuy nhiên tên gốc vẫn phổ biến, trong khi vào thời La Mã tên được La Mã hóa thành Aela hoặc Haila, trong tiếng Hy Lạp Byzantin là Άιλα (Aila) và tiếng Ả Rập là Ayla (آيلة).

Tên hiện nay al-ʿAqaba (العقبة) là tên ngắn của al-ʿaqabat Aylah (آيلة العقبة) "đèo Ayla", lần đầu được nhắc tới vào thế kỷ 12 bởi Idrisi, vào thời mà thành phố hoàn toàn là một cứ điểm quân sự, để chỉ một con đèo ở đông bắc thành phố (29.559°N, 35.095°W, nay được thay bằng Xa lộ Aqaba).